Toen de jonge Nederlandse huisarts Marga Gooren in het beroep stapte "was er een stemmetje dat vroeg: wil je dit je hele carrière doen?" Eigenlijk niet, bleek al snel. Na een zoektocht naar zichzelf werd ze coach voor vrouwelijke artsen. "En als ik dan toch kinderloos moet blijven, ben ik nog bewuster gaan denken: wie ben ik, wat wil ik?"
In mijn praktijk zie ik artsen van alle leeftijden, van jonge artsen over mama's met kinderen tot oudere collega's. Dat zijn stuk voor stuk geweldige dokters, die ik liefst in het vak zie blijven. Maar toch botsen ze op een of andere manier op grenzen: ze kunnen niet tegelijk de perfecte dokter, moeder, dochter en partner zijn, dat hoeft ook niet. Wees een beetje minder streng voor jezelf, dat is de kern van mijn coachingwerk, vertelt de Nederlandse Marga Gooren.
Onmogelijk dilemma
De coach weet heel goed hoezeer die vrouwelijke collega's vastlopen in wat ze een 'onmogelijk dilemma' noemt. "Enerzijds staat in de medische opleiding en cultuur het kenniselement centraal, maar anderzijds gaat arts zijn ook over 'hoe help ik die patiënt?' Dat wringt: je leeft immers mee, je ziet soms vreselijke dingen of fouten en dat draag je met je mee. Show what you know and deal with the stress yourself, krijgen artsen als boutade mee ."
"Er mag dan wel meer ruimte komen om als arts kwetsbaarheid te tonen, maar het is zeker nog niet de hoofdmoot van de medische cultuur. Als ik het gechargeerd mag stellen: mannen denken probleemoplossend, vrouwelijke artsen zullen met collega's praten en zo proberen met stress om te gaan. Maar dat tonen van empathie, het meer tijd willen vrijmaken voor en luisteren naar patiënten botst wel eens met de vigerende medische cultuur en maakt dat vrouwelijke artsen eerder in dat systeem vastlopen en/of het lastig vinden om zich in zo'n wereld te handhaven. En als ze dat bij mij terechtkomen, proberen we een antwoord te zoeken: op welk punt sta je? Doe je de job nog graag of is dit nog wel het vak voor jou?"
Ik heb eigenlijk gedaan wat veel vrouwen doen als ze gepest worden: je maakt je klein en probeert niet te zeer op te vallen
Het cijfermatige antwoord op die vraag is dat het gros van Marga Goorens klanten "wel degelijk in het beroep blijft. Ik schat dat sinds 2013 5 à 10 procent van de artsen die ik begeleid heb uit het beroep is gestapt, een kwart is elders in of buiten het ziekenhuis gaan werken. En voor de rest proberen we elementen aan te reiken om met de stress, die de combinatie van rollen met zich brengt, te managen."
De oplossing kan heel verscheiden zijn, zo blijkt. Een kindermeisje kan mee helpen om de kinderen op te vangen, een arts die als jong meisje veel plezier vond in bijvoorbeeld paardrijden opnieuw haar hobby laten oppikken, kan helpen om te ontstressen. Of een oudere dokteres die aangeeft dat het bolwerken van een voltijdse baan haar zwaar valt, kan perfect overstappen naar parttime."
Corona
Het spreekt voor zich dat de huidige coronapandemie de zaken extra op scherp heeft gezet, erkent mijn gesprekspartner. "Ons gezondheidssysteem piepte en kraakte al, denk maar aan het tekort aan verpleegkundigen, en corona heeft de pijnpunten nog eens geaccentueerd. Maar ook daar zien we dat vrouwelijke artsen extra hard getroffen worden: zij blijken, ondanks de druk die ze al voelden, toch bereid om nog extra taken of shifts op zich te nemen. Mannen durven daar misschien 'nee' zeggen. Dat zal zich wreken, vrees ik, en zich vertalen in minder werkplezier. Terwijl de vraag toch is: hoe houden we de zorg betaalbaar op een gezonde en menselijke manier voor zowel patiënten en medewerkers?"
Gepest worden
Die zoektocht heeft ze trouwens zelf achter de rug, zo blijkt uit haar verhaal. "Toen ik als kind in het ziekenhuis belandde en kennismaakte met de wereld van zorg, artsen en dergelijke vond ik dat hoogst interessant. In die zin is mijn keuze voor geneeskunde daarvan een uitvloeisel."
Maar tegelijkertijd maakte ze als slimste meisje van de klas ook kennis met pestgedrag en werd ze op latere leeftijd geconfronteerd met ongewilde kinderloosheid. "Ik heb eigenlijk gedaan wat veel vrouwen doen als ze gepest worden: je maakt je klein en probeert niet te zeer op te vallen. En als ik dan toch kinderloos moet blijven, ben ik nog bewuster gaan denken: wie ben ik, wat wil ik?"
"Ik ben uiteindelijk mijn carrière als huisarts gestart, maar ik wilde geen eigen praktijk. Het stemmetje 'waarom niet' en 'wil ik dit mijn hele leven blijven doen' heb ik wat weggedrukt, tot ik kennismaakte met NLP (Neurolinguïstisch programmeren, nvdr). Ik haalde sowieso voldoening uit de gesprekken met patiënten, kon onderliggende problematieken vrij goed detecteren - dus kwam NLP als geroepen. Maar dat de opstap naar het coachen heeft pas vorm gekregen toen we naar het buitenland zijn getrokken. In China mocht ik nog als arts werken, maar zette ik daarnaast mijn eerste stappen als coach. In Singapore kreeg ik geen toestemming meer om als dokter te werken, toen heb ik de omschakeling helemaal gemaakt. Maar dat is wel een proces van jaren geweest", zegt ze.
Niche
"Toen ik terug in Nederland me als coach wilde vestigen, raadde men mij aan om een niche te zoeken. Ik zag me wel werken met vrouwelijke artsen, maar tegelijk dacht ik: gaan ze daar wel op zitten te wachten? In zekere zin voelde ik me een beetje als een verrader tegenover de stiel. Maar dat vrouwen in een masculiene medische wereld ondersteuning kunnen gebruiken, daar was ik wel van overtuigd. En bij uitbreiding: als artsen goed in hun vel zitten, hebben patiënten daar ook baat bij en draagt dat een steentje bij tot een verbeterde gezondheidszorg."
Dit verhaal is verschenen in het kader van de Artsenkrant-reeks 'Kwetsbaarheid & Veerkracht' waarin artsen vertellen over een moeilijke periode of ervaring in hun leven.
Wil u ook graag uw verhaal vertellen? Neem dan contact op met redacteur emily.nazionale@roularta.be.