Samen met Artsenkrant zet Arts in Nood (AIN) zijn schouders onder het digitaal platform voor artsen HealthSpace. Sinds de start van Arts in Nood in 2013 heeft de organisatie ruime ervaring in de hulpverlening aan artsen met een psychische kwetsbaarheid. “We moeten artsen zoveel mogelijk tools geven om inzicht te krijgen in hun situatie zodat ze de stap durven te zetten naar hulp”, zegt AIN-voorzitter Michel Bafort.
Volgend jaar is het tien jaar geleden dat de eerste zaadjes van Arts in Nood geplant werden. Oprichter Michel Bafort, diensthoofd gynaecologie van het AZ Alma in Eeklo en op dat moment voorzitter van de provinciale raad van de Orde der artsen in Oost-Vlaanderen, herinnert het zich nog levendig. “Ik zetelde in die periode ook in de provinciale raad van de Orde en we moesten een sanctie uitspreken over een jonge arts die een deontologische fout gemaakt had. Maar eigenlijk had die collega hulp nodig. Die was er echter niet.”
Tot dan was er binnen de organisatie en het bredere zorgsysteem geen structuur om hulp te zoeken voor collega’s die met een psychisch probleem of kwetsbaarheid kampen, noch voor specialisten met een zelfstandigenstatuut noch voor huisartsen, zegt Bafort. “Om die leemte op te vangen hebben we Arts in Nood opgericht. Doctors4Doctors streeft hetzelfde na, we zijn alleen vanuit een andere achtergrond gestart. Daarnaast was Arts in Nood van bij de start een nationaal project.”
Hoe is Arts in Nood geëvolueerd doorheen de jaren? Op vlak van hulpverlening valt het op dat we doorheen de jaren steeds meer oproepen krijgen van artsen in opleiding. Dat is een probleem, zij staan pas aan het begin van hun carrière. Waar ze ook mee zitten, dat moet zo snel mogelijk gedeïntoxiceerd worden. Gebeurt dat niet, dan bestaat het risico dat problemen woekeren of erger, ‘ingesleten’ geraken met alle gevolgen van dien. Het is een goede zaak dat zij de telefoon ter hand nemen en contact opnemen met Arts in Nood. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de mondigheid van de jongere generatie.
Een tweede belangrijke trend in ons hulpverleningsaanbod is dat we ernaar toe werken om ook apothekers en dierenartsen te includeren. We behandelen nu al oproepen van apothekers en dierenartsen, al maken die eerder een kleine minderheid uit. De vraag kwam van de nationale Ordes van de apothekers en dierenartsen zelf. Hoe pakken we dat het best aan? Nemen we apothekers en dierenartsen mee in ons hulpverleningsaanbod, of begeleiden we hen bij het opzetten van een organisatie als Arts in Nood, maar dan voor hun doelgroep? Het is de eerste optie geworden. Kijk, onze vertrouwensartsen gaan een accompagnement aan. Dat is meer dan gewoon collega’s met een psychische hulpvraag begeleiden. Het houdt ook in: correct kunnen inschatten wat er gaande is, of er eventueel sprake is van een depressie, suïcidale gedachten... Daarvoor is medische kennis nodig en die kunnen wij bieden.
Medisch-psychologische kennis is één ding. Wellicht vereisen sommige hulpvragen begeleiding op meer vlakken dan alleen het psychische. Dat klopt. Er is geen arts, apotheker of dierenarts die naar onze hulplijn belt met slechts één probleem. Een derde van alle oproepen heeft te maken met burn-out. Vaak zijn er problemen op het werk. Maar zelden ligt werk alleen aan de oorsprong. Als er naast problemen op de werkvloer, ook problemen zijn thuis, of van financiële aard… dan word je kwetsbaarder.
Het valt ons overigens op dat te weinig respectvol omgaan met elkaar vaak aan de oorsprong ligt van werkgerelateerde problemen of conflicten. Mekaar iets gunnen, iets gegund worden. Een managementstructuur waar vooral gekeken wordt of iemand wel genoeg ‘opbrengt’, dat kan je niet echt respectvol omgaan met elkaar noemen. (overtuigd) Managementstructuren kunnen ziek maken.
Wij geloven dat het beschikbaar zijn en lezen van getuigenissen, opinies en artikels van en over collega-artsen met een psychische kwetsbaarheid of hulpvraag, artsen meer inzicht, herkenning én erkenning kan geven met betrekking tot hun persoonlijke situatie
Dr. Michel Bafort
Waarom zet Arts in Nood mee zijn schouders onder HealthSpace? Wij geloven dat het beschikbaar zijn en lezen van getuigenissen, opinies en artikels van en over collega-artsen met een psychische kwetsbaarheid of hulpvraag, artsen meer inzicht, herkenning én erkenning kan geven met betrekking tot hun persoonlijke situatie. Zodat ze makkelijker, tijdig en uit eigen beweging de stap durven te zetten naar het zoeken van hulp.
Volgens sommigen in de medische wereld vinden problemen zoals burn-out hun oorsprong in de prestatiegeneeskunde. U staat zelf bekend als een opiniemaker in het debat over de financiering van de geneeskunde. Wat vindt u van een dergelijke uitspraak? (wikt en weegt woorden) Het huidige model kan niet blijven voortbestaan. Daarover komt steeds meer consensus, ook bij de grote tenoren in medische wereld. De energiecrisis zet dit model nog meer onder druk. In bijna, zo niet alle ziekenhuizen in België zorgt ze voor rode cijfers -- en veel ziekenhuizen zitten al krap bij kas. Ook artsen lijden onder de energiekostenverhogingen. Ziekenhuizen mogen deze kosten toch niet doorschuiven naar artsen? Laten we niet vergeten dat veel artsen nog vermoeid zijn door de coronaperiode. Daarbij komt dat ziekenhuizen nog altijd niet functioneren zoals voordien. Ik denk in het bijzonder aan OK’s die met wachtlijsten en uitstel van operaties kampen door de uitval van verplegend personeel -- die overigens steeds groter wordt. En dan nu deze crisis. We zijn aangekomen op een point of no return.
In 2021 lanceerde Arts in Nood voor het eerst webinars waarin experten het hebben over psychisch welzijn. Bijna 14.000 artsen schreven zich daarvoor in.
In die webinars bespreken we grote thema’s, zoals burn-out, omgaan met imperfectie, medische incidenten… We willen een déjà vu-effect creëren; dat artsen zich, of bepaalde aspecten van zichzelf, herkennen in wat er gezegd wordt. Het doel? Dat ze zelf kunnen ingrijpen in hun situatie en hulp zoeken, waardoor de ‘ingesletenheid’ van problemen minder groot wordt. Het succes van de webinars -- ook dit jaar mogen we op heel wat interesse rekenen -- bewijst de nood om deze thema’s onder de aandacht te brengen en bespreekbaarder te maken.
Dit interview is verschenen in Artsenkrant van 22 september 2022, de editie waarin HealthSpace.be gelanceerd werd.