Zijn carrière gaat met rasse schreden vooruit, maar het gebeurde twee keer dat adjunct-administrateur-generaal van het Riziv Pedro Facon geveld werd door uitputtingsverschijnselen.
Als ik naar mijn loopbaan kijk, stel ik vast dat ik nooit heb moeten wachten op de volgende stap: er deed zich een opportuniteit voor, of ik werd gevraagd voor een job. Het is allemaal bijzonder snel gegaan. Maar ik werkte er ook hard voor, vertelt Pedro Facon.
"Naarmate je op professioneel vlak groeit, gaan jobs meer en meer van je vragen, zowel fysiek als mentaal. Je ontwikkelt stress, en soms wordt die opgestapelde stress je te veel."
"Wellicht denken de meesten nu aan toen ik pas aangesteld was als coronacommissaris. Maar eigenlijk heb ik nog zo'n periode gekend. Minder zichtbaar weliswaar - ik ben toen gewoon blijven doorwerken. Dat was in 2014, Maggie De Block was aangesteld als minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken en vroeg me als kabinetschef voor gezondheidszorg."
"Ik zie ons nog zitten, Brieuc Van Damme, Bert Winnen en ik, aan een plastieken terrastafel op een verdiep zonder meubels. In het begin was dat plezant, je had een startupgevoel, maar na een zestal weken zag ik alleen nog maar de berg werk voor me. De top was uit het zicht verdwenen. Ons kabinet werd overspoeld door vragen van bestuurlijke actoren, administraties, representatieve organisaties,... en niet in het minst van de burger. De verwachtingen waren hooggespannen, de druk torenhoog."
"Vrij snel nadat ik doorhad dat er een teken aan de wand was, heb ik tegen Maggie gezegd: ik weet niet of ik dat hier ga trekken. Voor het eerst in mijn leven had ik insomnia. Nu weet ik: als ik te weinig slaap heb, ga ik eronder door. Ik heb niet veel nood aan ontspanning, maar ik heb wel mijn zeven uur slaap per nacht nodig - wat volgens sommigen veel is naar wetstraatnormen (lacht)."
"Door er open met mijn collega's over te spreken, ben ik kunnen blijven werken. Mijn team zei: "Je doet te veel. En in het weekend moet je ook eens niet werken!"
"Het is ook in die periode dat ik voor het eerst naar een psycholoog ben beginnen te gaan. We spraken over alles behalve het werk (lacht). Je maakt de balans op van je leven, krijgt inzicht in vragen als: waarom ontwikkel ik bepaalde zorgen en angsten? Waarom slaap ik niet goed? Waarom pieker ik - de reden dat ik niet sliep?"
'Olie in de machine'
"De tweede keer dat ik een moeilijkere periode had op het werk, was toen ik aangesteld werd als 'coronacommissaris'. Opnieuw een situatie waarin men mij vroeg de leiding te nemen in een vrij chaotische context. Ik dacht: ik ken het bestuurlijk en politiek systeem, ik kan dit. Maar een aantal factoren bemoeilijkten de start danig."
"Na de eerste coronagolf trad de nieuwe regering De Croo aan. De premier, Frank (Vandenbroucke, nvdr), ik... We waren allemaal op zoek naar onze rol en moesten elkaar nog goed leren kennen. Maar quasi onmiddellijk zaten we in de tweede golf, er was geen tijd om samen te groeien."
"Bovendien zagen we elkaar weinig of niet in levende lijve, gesprekken gebeurden voornamelijk online. Nog veel sneller dan op het kabinet destijds moest ik in sneltempo een team samenstellen dat onmiddellijk operationeel moest zijn. Sommige collega's heb ik pas een jaar later voor het eerst in het echt gezien."
"Een echte jobbeschrijving had ik niet. Ik moest de zogenaamde "olie in de machine" zijn, maar we weten allemaal dat die machine nogal wat constructiefouten omvat en dat er hier en daar wat slijtage is (lacht). Haast elke week kwam ik uit het overleg met de premier en ministers met nieuwe opdrachten. Meer dan eens heb ik mij de vraag gesteld: hoe gaan we dat hier aanpakken? En dat moest ik dan communiceren aan mijn team, dat er overigens ook grotendeels werd ingesmeten."
Kwetsbaarheid wil niet zeggen dat je elk moment van de dag trillend rondloopt en dat je geen enkele beslissing meer kan nemen, hé
"Last maar zeker niet least: plots was ik een publieke figuur. Bij mijn aanstelling waren de verwachtingen overdreven. Die gaat ons hier redden. Liever had ik gehad dat ze ergens in een klein kolommetje hadden geschreven dat 'er daar ergens in Brussel een coronacommissaris was aangesteld'."
Patroon
"Achteraf bekeken zie ik een patroon in hoe ik die twee keer in de problemen kwam: zes tot acht weken nadat ik gestart ben, krijg ik uitputtingsverschijnselen door onmogelijk vol te houden inzet. Ik slaap slecht, ben vaak moe, krijg stress, begin te piekeren en word angstig ... Zo gaat dat een maand door, tot ook mijn team het in de mot krijgt. Als leidinggevende ben ik veeleisend, maar ik denk wel dat ik vriendelijk ben. Maar als het niet goed gaat, word je prikkelbaar, nerveuzer ook. Als ik nu sommige interviews herlees die ik in de beginweken als coronacommissaris gegeven heb: de frustratie spatte eraf, dat was niet goed."
"In oktober 2020 ging ik aan de slag als coronacommissaris, in december voelde ik dat ik begon te kraken. Ik zag mijn huisarts regelmatig, meldde me op zijn voorschrijven enkele dagen ziek. Maar die paar dagen brachten geen soelaas. Aan het begin van de kerstvakantie wist ik het zeker: zo kan het niet verder."
"Uiteindelijk kreeg ik acht weken ziekteverlof voorgeschreven. Verplicht pauze nemen is moeilijk, ik wijt het aan de West-Vlaamse mentaliteit (Facon is afkomstig van Kortrijk, nvdr) van altijd te willen doordoen. Het allermoeilijkste was echter in de krant te lezen dat ik thuiszat, terwijl het land in crisis verkeerde. Ik kon me alleen maar voorstellen wat de bevolking zou denken: hij is begin oktober begonnen, en begin januari is hij al out. Terwijl ik wel al van in maart van datzelfde jaar bezig was met het covidbeheer in de ziekenhuizen en triagecentra, en ik al vele jaren hard achter de schermen werk."
"Ik had het gevoel dat ik de politiek in de steek liet, mijn collega's, de bevolking... Tegelijkertijd ben je ook bezorgd over jezelf, en de langere termijn: ga ik hier wel doorkomen? Echt 'deconnecteren' was niet evident: overal ging het over covid. Ik ging vaak wandelen, met een muts ver over mijn hoofd getrokken - ik was er als de dood voor dat iemand me zou herkennen. Oh, kijk, meneer is hier rustig aan het wandelen! Bij het Riziv zal ik opnieuw minder in de aandacht staan en dat vind ik helemaal niet erg."
Negatieve reacties
"Men zegt vaak dat de politiek een harde wereld is, maar collega's en ook veel politici toonden zich heel solidair met mij. De negatieve reacties die ik kreeg, las ik hoofdzakelijk op sociale media. Ik gebruik sociale media als communicatie-instrument voor de organisatie waarvoor ik werk, en wil dat ook blijven doen. Maar soms gaat het er wel fel aan toe. Zo wordt mijn 'burn-out' - ook al was ik na zes weken in plaats van de voorgeschreven acht terug aan de slag - wel eens tegen mij gebruikt. Toen bekend werd dat ik terug zou keren naar het Riziv, las ik op Twitter: 'Is het wel verstandig om een psychiatrische patiënt aan te stellen aan de top van het Riziv?' Tja..."
"We zijn volop het taboe rond geestelijke gezondheidszorg aan het doorbreken, maar dat verhaal is zeker niet af - ook de zorgcapaciteit is nog niet navenant aangepast, trouwens. Stigma is nog heel erg aanwezig, zo merk ik nu zelf. Potverdorie, zeg. Ik ben zes weken afwezig geweest, ik ben 20 jaar aan het werk, ik werk keihard, en het zijn díe zes weken die blijven hangen!"
"Een kankerpatiënt wil toch ook niet de rest van zijn leven als een kankerpatiënt worden bekeken? Een mens is meer dan zijn aandoening of ziekte. Het baart mij oprecht zorgen dat sommige mensen zo denken."
Men zegt vaak dat de politiek een harde wereld is, maar collega's en ook veel politici toonden zich heel solidair met mij. De negatieve reacties die ik kreeg, las ik hoofdzakelijk op sociale media.
Tinnitus
"De week voor ik terug aan de slag ging als coronacommissaris, had ik enorm veel stress: tijdens mijn ziekteverlof heeft zich een tinnitus in mijn linkeroor ontwikkeld. Als het stil is, hoor ik een lichte fluittoon die volgens de artsen niet meer zal weggaan. Wellicht te wijten aan een combinatie van stress en genetische aanleg. Ook dat nog, kon ik alleen maar denken."
"De eerste werkweek was heel zwaar. Ik werd ontlast van enkele taken, collega's toonden zich bezorgd. Als er een harde discussie was - en er wordt hard gediscussieerd in de politiek - kreeg ik achteraf soms een berichtje: 'Zeg, dat was niet persoonlijk, hé.' Waarop ik zei dat het oké was."
"(fel) Ik ben geen doetje, ik kan zelf ook hard zijn. Kwetsbaarheid wil niet zeggen dat je elk moment van de dag trillend rondloopt en dat je geen enkele beslissing meer kan nemen."
"Trouwens, iedereen heeft zijn eigen kwetsbaarheid. Als ik stress ervaar, zal ik maagpijn krijgen. Als de stress aanblijft, heeft dat een impact op mijn slaap. En als ik niet slaap, word ik prikkelbaar."
"Als copingstrategie tegen stress zullen sommigen misschien beginnen te drinken, of drugs nemen. Nog anderen doen misschien seksuele uitspattingen. Het hangt er natuurlijk van af wat en in welke context, maar ik heb geleerd dat je je over je copingstrategie niet te schuldig moet voelen. Soms zijn er nu eenmaal periodes waarin je veel te managen hebt - privé, professioneel, sociaal... - en dat de combinatie te zwaar blijkt. Dat is oké."
Bewijsdrang
"Als adjunct-administrateur-generaal van het Riziv oefen ik opnieuw een job uit met veel verantwoordelijkheid, dat klopt. Waarom ik voor dergelijke functies blijf kiezen? De eerste tien jaar van mijn carrière had ik een grote bewijsdrang, ten opzichte van de buitenwereld maar vooral ten opzichte van mezelf. De laatste vijf jaar is mijn drive veel meer het leiden en inspireren van teams."
"Ook, het is een understatement te stellen dat er veel problemen zijn in de samenleving, die breder gaan dan gezondheidszorg. Ik heb daar een mening over en ergens vind ik het mijn plicht om verantwoordelijkheid te nemen."
Wie is Pedro Facon? - Geboren in Kortrijk, woont in Beersel - Master politieke wetenschappen (KU Leuven) - Startte zijn loopbaan als onderzoeker Instituut voor de Overheid (KU Leuven) - Adviseur strategie en management, later hoofd Interne audit Riziv: 2005-2013 - Kabinetschef gezondheidszorg minister Maggie De Block (Open VLD): 2013-2017 - Directeur-generaal gezondheidszorg FOD Volksgezondheid: 2017-2020 - Regeringscommissaris covid-19: 2020-2022 - Sinds 11 april 2022: adjunct-administrateur-generaal Riziv.
"Net zoals ik het overigens mijn plicht vind om aan de bevolking uit te leggen waaróm we als overheid bepaalde beslissingen nemen, en hoe we daartoe komen. Door in contact te treden met diverse doelgroepen, via diverse kanalen - waaronder sociale media bijvoorbeeld - krijg je feedback die je anders nooit krijgt. Je kan je opsluiten in je jobbeschrijving, maar de wereld speelt zich ook af buiten de organisatie en haar overlegmodel."
"Dit gezegd zijnde, zal ik niet meer, zoals vroeger, drie tot vier avonden per week ergens gaan spreken. Dat vergt energie, soms moet ik studeren. Ik heb ook een partner, een privéleven. Over enkele jaren, ik zal dan midden veertig zijn, ben ik misschien adoptievader. Sommigen zullen zeggen dat dat oud is om vader te worden, maar voor mij is dat een goed moment. Dat alles in mijn leven inpassen, had ik de voorbije tien jaar niet gekund. Voor alles is er een tijd."
Dit verhaal is verschenen in het kader van de Artsenkrant-reeks 'Kwetsbaarheid & Veerkracht' waarin artsen vertellen over een moeilijke periode of ervaring in hun leven.
Wil u ook graag uw verhaal vertellen? Neem dan contact op met redacteur emily.nazionale@roularta.be.