Als arts kampt u met veel stress. Het is belangrijk dat er op de werkplek meer open over gepraat wordt vóórdat het misloopt. Dat zegt psychologe Marieke Impens van The Human Link, een bedrijf dat psychologische begeleiding aanbiedt aan onder meer artsen. Ze sprak recent op een webinar rond zelfzorg voor artsen in oncologie, georganiseerd door het Cédric Hèle Instituut (CHi).
Marieke Impens pleit ervoor dat artsen bepaalde uitdagingen, zoals een stressvolle periode, met elkaar moeten kunnen bespreken. “Alhoewel veel artsen empathisch en zorgzaam zijn naar elkaar, ontbreekt het op de werkvloer vaak aan tijd om dergelijke problemen onderling te bespreken. Er heerst geen open cultuur om dat aan bod te laten komen. Bijkomend hebben ze al zo veel gezorgd voor anderen dat hun vat met empathie leeg is waardoor ze de zorg voor een collega er minder gemakkelijk bij kunnen nemen. ”
Breek het ijs
Stress is een beladen thema dat al te vaak wordt toegedekt op de werkvloer. “Nochtans is het belangrijk om dat bespreekbaar te maken omdat iedereen ermee te maken krijgt en het niet problematisch hoeft te zijn als we het niet te lang laten duren”, zegt Impens. “Probeer het ijs te breken. Spreek uit wat je leuk en lastig vindt, wat je energie geeft en kost, hoeveel energie je in een bepaalde periode hebt… Zorg dat je niet te veel beladen woorden gebruikt, maar zoek naar goede neutrale woorden. Het moet de weg openen om er nadien verdere, vlotte, spontane gesprekken over te kunnen voeren op een natuurlijke manier. De communicatie kan structureel worden verder gezet in de dagdagelijkse werking van de artsenpraktijk.”
Uit taboesfeer
Volgens Marieke Impens werkt het preventief als er problemen uit de taboesfeer gehaald worden. “In elke werkcontext is een medewerker veel beter gewapend als hij met zijn entourage heel open kan praten over wat hij leuk en lastig vindt. Dan is het nog mogelijk om van koers te veranderen. Als je te weinig energie hebt en te lang wacht om je kaarten open op tafel te gooien, lukt dat vaak niet meer. Praat erover vooraleer het helemaal misloopt. Een burn-out maakt het taboe alleen maar groter.” Als artsen vastlopen door stress hebben ze vaak de illusie dat ze de enige zijn, merkt Impens op. “De realiteit is natuurlijk anders. Accepteer dat het even niet gaat.”
Stress is een beladen thema dat al te vaak wordt toegedekt op de werkvloer - Marieke Impens
Relatie met patiënt
“Als je veel aandacht hebt voor anderen, gaat dat ten koste van jezelf. Sommigen zijn zo op de anderen gefocust dat ze bepaalde signalen bij zichzelf niet opmerken. De druk en de emotionele belasting zijn groot, onder meer door de gevolgen van covid en het personeelstekort. De onvoorspelbaarheid van het al dan niet op je collega’s kunnen rekenen, vraagt soms meer energie dan het hard werken op zich. Als je batterij naar de lage kant gaat, word je korter en prikkelbaarder. Als je dan minder in vorm bent, worden de patiënten veeleisender, korter van stof en gaan ze op hun strepen staan. Je haalt er minder voldoening uit. Als je goed in vorm bent, krijg je enthousiaste reacties terug.”
Artsenpopulatie
Impens weet dat de artsenpopulatie een kwetsbare doelgroep is die niet makkelijk hulp opzoekt. “Je komt snel in je eigen netwerk terecht. Dat is ook niet altijd makkelijk want ze kunnen minder anoniem blijven. Artsen hebben veel kennis en zijn geneigd problemen snel op te lossen. Het is een doelgroep die we moeten leren naar hun eigen dashboard te kijken. Ik zie vooral zelfstandige artsen veel te lang door doen. Ze wachten er soms jaren mee, totdat ze spijt hebben dat ze een aantal keuzes voor zichzelf niet hebben gemaakt en niet meer kunnen inhalen. Als de balans uit evenwicht is, krijg je verhalen van verlies en rouw over wat ze gemist hebben.”
Jonge generatie
Impens merkt dat jonge artsen meer met zelfzorg bezig zijn dan hun oudere collega’s. “Het is een generatie die zelfbewuster is. Ze hebben meer geleerd heeft om naar hun eigen dashboard te kijken. Eigenwaarde vinden ze belangrijk. Maar de mogelijkheden om te veranderen zijn vaak beperkt, wat weer leidt tot frustraties.” Impens werkt bij The Human Link, een organisatie die inzet op de ondersteuning van artsen en hulpverleners. Ze is freelance lesgeefster voor het CHi, een kennis- en vormingscentrum in de psychosociale oncologie dat opleiding geeft aan zorgverleners die werken met mensen met kanker. Het CHi probeert ook indirect deze artsen te versterken in hun zelfzorg door communicatietrainingen aan te bieden zodat deze artsen zich comfortabeler voelen om moeilijke gesprekken aan te gaan. Volgens het CHi neemt de interesse in de opleidingen zelfzorg toe.
Meer info over de opleidingen van het Cédric Hèle Instituut (CHi): chicom.be/kalender
Dit artikel is verschenen in Artsenkrant van 13 oktober 2022.