De voorbije jaren heeft de Vlaamse Vereniging voor arts-specialisten in opleiding hard gewerkt aan haar bekendheid onder medeassistenten. Steeds meer aso's vinden dan ook de weg naar Vaso. “Meldingen van hoge werkdruk en incidenten van intimidatie zijn schering en inslag in onze inbox.” Een gesprek met het bestuur 2022-2023.
Vorig jaar werd het contactformulier op onze website meer dan 700 keer ingevuld, zegt Vaso-voorzitter dr. Jonas Brouwers, orthopedisch chirurg in opleiding. “Daarbovenop ontvangen we nog zo’n 300 mails op jaarbasis. Dankzij onze officiële vertegenwoordiging in onder andere de nationale paritaire commissie artsen-ziekenhuizen (waar onder meer de collectieve overeenkomst met arbeidsvoorwaarden in 2021 tot stand kwam, nvdr), de Hoge Raad van artsen-specialisten en huisartsen, en de Vlaamse planningscommissie, groeit Vaso steeds meer uit tot kenniscentrum van de wetgeving en een neutraal meldpunt voor aso’s. Meer zelfs, we stellen het afgelopen half jaar een piek vast in het aantal meldingen.”
Welke thema’s komen er vooral terug? Jonas Brouwers: De arbeidsvoorwaarden en het sociaal statuut - met name de overtreding ervan - is een eerste belangrijk thema. Een belangrijke reden waarom aso’s zich tot Vaso richten, is dat ze geen gehoor krijgen bij hun ziekenhuis of universiteit. Daarnaast voelen ze zich vaak veiliger bij Vaso omwille van de dubbele rol die de stagemeester heeft: opleider en werkgever. Vaso volgt de situatie van de aso op en maakt er melding van bij het bevoegde arbeidsauditoraat, het Toezicht op de sociale wetten en de Vlaamse en federale beleidsmakers.
Een tweede thema waar veel meldingen onder vallen, is mentaal welzijn. Meldingen van hoge werkdruk en incidenten van intimidatie zijn schering en inslag in onze inbox. Vaak gana die ook samen met problemen op vlak van arbeidsvoorwaarden. Daarnaast mailen ook veel assistenten omdat ze overwegen hun opleiding stop te zetten. Waar mogelijk werken we daarvoor samen met de bestaande hulpverleningsinitiatieven voor artsen en aso's zoals Doctors4Doctors en Arts In Nood.
Assistenten vinden makkelijker de weg naar Vaso. Wat zijn redenen waarom het aantal contactopnames toegenomen is? JB: Tijdens de covidcrisis werden aso’s ingeschakeld op andere diensten, ze presteerden bijkomende uren en extra wachten. Sommigen klopten aan bij Vaso omdat hun uren niet correct geregistreerd werden, en ze niet vergoed werden voor hun wachtdiensten. Vaso trok daarop aan de alarmbel. Onduidelijkheden na de vernieuwing van de wet (KB 19 juli 2021, nvdr) rond de collectieve overeenkomst over de arbeidsvoorwaarden van de aso, deden het aantal meldingen stijgen.
Jonathan Mertens: Wat we in de praktijk zien, is dat ziekenhuizen vaak hun eigen interpretatie gemaakt hebben van het KB. Maar in feite is de wet de wet, en dat daar variaties op ontstaan zou eigenlijk niet mogen. Vaso was betrokken bij de onderhandelingen en kent de wetgeving dus bijzonder goed. Dat probleemsituaties en overtredingen ons bereiken, betekent wel dat we er in dialoog een oplossing voor kunnen zoeken, terwijl in het verleden zulke zaken vaak over het hoofd van de aso beslist werden. Recent hadden we een casus, een conflict omtrent arbeidsomstandigheden, waarbij zowel de betrokken assistent als de universiteit vragende partij waren voor onze ondersteuning. Vaso is mee aan tafel gegaan en voor de assistent in kwestie maakte dat echt een verschil. Ze stond er niet alleen voor en voelde zich gesteund door onze raad en advies. Niet dat het altijd per se ‘wij versus zij’ verhalen moeten zijn, maar vaak lijkt de aso toch alleen op te moeten boksen tegen instanties met veel meer macht.
JB (pikt in): Ook zijn we met Vaso soms aanwezig wanneer een assistent voor de Erkenningscommissie moet verschijnen en zijn stageboekje of erkenning moet toelichten. Om de persoon in kwestie bij te staan zodat die er inderdaad niet alleen voor staat, maar ook om procedures en wetgeving te verduidelijken die bij stagemeesters en stafleden soms niet of niet helemaal gekend zijn. Het vraagt namelijk tijd om je in die materie in te lezen. Wij werken ook samen met een juridisch kantoor zodat wij te allen tijde grondig en met kennis van zaken kunnen tussenkomen in de debatten.
Wat we in de praktijk zien, is dat ziekenhuizen vaak hun eigen interpretatie gemaakt hebben van het KB. Maar in feite is de wet de wet, en dat daar variaties op ontstaan zou eigenlijk niet mogen.
Langs de ene kant is het een positieve tendens dat assistenten hun beroepsvereniging beter kennen. Langs de andere kant betekent de verhoogde toestroom aan vragen en meldingen meer werk voor Vaso, die op vrijwillige basis functioneert. Hoe pakken jullie die verhoogde vraag aan? JB: Dat klopt, we gingen dit academiejaar daarom van vijf naar acht bestuursleden, die allemaal op vrijwillige basis en zonder vergoeding mee helpen om onze organisatie professioneel te doen draaien. We proberen contactopnames en mails steevast binnen de vijf dagen persoonlijk te beantwoorden. We zijn trots op deze dienstverlening. Met ons contactpunt vullen we duidelijk een maatschappelijke nood in. Als arts-specialist in opleiding je vraag, probleem of situatie in een veilige omgeving kunnen melden en erover kunnen praten, is vaak de aanzet naar een oplossing. Vaso wil haar ‘veilig meldpunt’ de komende twee jaar dan ook structureel uitbouwen.
(lees verder onder de foto)
Kunnen jullie dit meldpunt wat meer toelichten? Maarten Falter: De facto fungeert Vaso al als een veilig meldpunt voor arts-assistenten. Maar om onze collega’s nog beter van dienst te kunnen zijn, willen we inhoudelijke, administratieve en juridische ondersteuning aantrekken -- liefst in de vorm van minstens één voltijds equivalent. Hij of zij zal meldingen registreren en zo mogelijk beantwoorden. Die taak kan ook uitgebreid worden, met extra juridische ondersteuning. Bijvoorbeeld door te bemiddelen bij conflicten, probleemsituaties op te volgen en zo nodig daarmee verder te gaan. De bedoeling is ook om thema’s van binnengelopen meldingen op lange termijn op te volgen, rapporten op te stellen, trends te detecteren en zo ook concrete aanbevelingen naar beleidsmakers en opleidingscentra voor te stellen.
De facto fungeert Vaso al als een veilig meldpunt voor arts-assistenten. Maar om onze collega’s nog beter van dienst te kunnen zijn, willen we inhoudelijke, administratieve en juridische ondersteuning aantrekken
Een andere grote werf dit academiejaar is de kwaliteit van de opleiding. Hoe willen jullie die verbeteren? JM: Zowel de praktische als de theoretische opleiding zijn werven in evolutie. Vaso zit op de eerste rij om te garanderen dat aso’s op beide vlakken een kwalitatieve, relevante en efficiënte opleiding krijgen. Bijvoorbeeld: nog te vaak zien we dat assistenten na het doorlopen van een volledig opleidingstraject plots negatieve feedback krijgen zonder dat ze ook maar enige feedback kregen tijdens de duur van het traject. De organen die de praktische opleiding sturen - onder andere de Erkenningscommissies - zijn op dit moment weinig transparant, een probleem dat ze zelf ook erkennen en waar we als Vaso samen met hen aan willen werken.
Ook de theoretische opleiding laat op sommige vlakken nog te wensen over. De recent vernieuwde master na master specialistische geneeskunde (MSG) van 180 studiepunten is nog te veel een herkauwing van vorige opleidingen, maar vormt wel een grote tijdsbelasting zonder nieuwe kennis voor de aso’s. Vaso stelde een document op met onze wensen en ideeën om het curriculum meer inhoud te geven, uitgaande van interdisciplinair samenwerken, actief leren en het verminderen van ex-cathedralesmethodes. Dat wordt binnenkort voorgesteld aan universiteiten en beleidsmakers. Idealiter streven we naar een interuniversitaire opleiding zoals die bij huisartsen in opleiding wordt georganiseerd, maar dat is een werk van lange adem.
Twee jaar na goedkeuring onderhandelen jullie opnieuw mee over het nieuwe arbeidscontract. MF: Dat klopt. In mei 2021 werden na decennia zonder wettelijke arbeidsvoorwaarden eindelijk regels vastgelegd waaraan ziekenhuizen en stagemeesters zich moeten houden. In de meldingen die we ontvangen, merken we echter dat er nog frequent problemen zijn bij de implementatie ervan en dat de wet niet altijd wordt nageleefd. Los daarvan kunnen er nog een aantal zaken beter. Daar willen we bij de komende onderhandelingen sterk op inzetten. Er komt overigens een enquête aan waarbij alle Vlaamse assistenten de kans krijgen om hun mening te geven over de opleiding en de arbeidsvoorwaarden.
JB: Het zijn met andere woorden drukke tijden voor Vaso. Gelukkig kunnen we een beroep doen op vrijwilligers, maar extra handen zijn uiteraard steeds welkom! Zodat dat we naast goede patiëntenzorg ook goede zelfzorg en aso-zorg kunnen garanderen!
Meer info en contact: vaso.be
Dit artikel is verschenen in Artsenkrant van 24 november 2022.