Artsen en zorgprofessionals werken meer en meer samen in grotere samenwerkingsverbanden. De complexiteit van de (para)medische praktijkvoering neemt toe. Dat kan wel eens aanleiding geven tot spanningen of conflicten op een afdeling of in een praktijk. Hoe gaat u daar als arts mee om?
“Werken in het zorglandschap is zoveel meer dan enkel zorg verlenen”, zegt prof. dr. Nyree Claes. Claes is hoofdarts in vzw Sint-Gerardus en voorzitter van Wit-Gele Kruis Limburg. Ze behaalde een MBA en geeft sinds jaar en dag opleidingen over leiderschap aan zorgverleners – en professionals.
“Dat komt onder meer omdat de complexiteit in de medische wereld de afgelopen jaren sterk is toegenomen”, vervolgt Nyree Claes. “Als arts-specialisten worden we opgeleid tot experten. Maar eens we in de praktijk staan, moeten we rekening houden met collega-artsen en andere zorgverstrekkers, en ook het ziekenhuismanagement. Daarnaast hebben factoren zoals het tekort aan verpleegkundigen, patiënten die mondiger zijn geworden enz. ook een impact op onze praktijkvoering. Hoe we met dit alles moeten omgaan, en tegelijkertijd onze eigenheid kunnen behouden als arts, daar zijn we onvoldoende in opgeleid. Met als gevolg dat er soms conflicten, uitdagingen, spanningen op de werkvloer kunnen ontstaan.”
Hoe je als arts kan leren omgaan met dergelijke conflicten, staat centraal in de opleiding ‘Conflictbeheersing door persoonlijke groei’, die Nyree Claes dit najaar voor het eerst zal aanbieden in haar opleidingscentrum Het Busselhof, in Stevoort.
Claes geeft enkele voorbeelden van veel voorkomende conflictgebieden. “Stel, je neemt een nieuwe arts aan, welke afspraken maak je met deze collega? Een collega wordt diensthoofd, hoeveel tijd krijgt hij of zij van de associatie om de taken die hierbij horen uit te voeren? Wat is de visie van de groep? Maar ook praktische zaken kunnen wel eens aanleiding geven tot spanningen, zoals hoeveel verlof iemand heeft of om hoe laat iemand start. En niet te vergeten speelt ook het financiële plaatje een rol.”
Goede afspraken
Nyree Claes: “Voor elk van deze voorbeelden geldt: goede afspraken maken goede vrienden. Maar in conflictbemiddeling zie je vaak dat sommige – belangrijke -- topics nog niet goed zijn doorgesproken. Ik vergelijk het met een huwelijk: als je trouwt, maak je toch ook afspraken met je toekomstige echtgenoot of echtgenote? En het is nu eenmaal zo dat je dagelijks veel tijd spendeert met je collega’s... Mijn raad: durf uit te spreken wat er op je maag ligt. Als ik tijdens opleidingen de vraag stel of men soms ruzie maakt onder collega’s, is het antwoord vaak nee. Ik vind dat een gemiste kans, eens goed ruzie maken zet zaken in beweging. Los je het conflict vervolgens op een constructieve manier op, dan kom je er als team doorgaans sterker uit.”
Goede afspraken maken goede vrienden. Maar in conflictbemiddeling zie je vaak dat sommige – belangrijke – topics nog niet goed zijn doorgesproken. Ik vergelijk het met een huwelijk: als je trouwt, maak je toch ook afspraken met je toekomstige echtgenoot of echtgenote? - prof. dr. Nyree Claes
Sleutelwoord daarbij is onderhandelen. “Tijdens de opleiding krijgen artsen tools aangereikt om te leren onderhandelen. Communicatie en vooral verbindend communiceren, is daarbij onontbeerlijk. In kleine groepjes moeten deelnemers een ‘case’ uit de praktijk oplossen, en met elkaar in gesprek gaan. Ze krijgen daarbij de hulp van advocate en erkend bemiddelaar die regelmatig optreedt bij artsenassociaties Sarah Van Haute, en Kris Heeren die jarenlange ervaring heeft als HR-consultant in de zorgsector.
Introspectie
“Maar we starten daar niet mee voordat artsen eerst meer inzicht hebben opgedaan in wie ze zijn, wat hen drijft, en waarin ze nog kunnen groeien”, zegt Nyree Claes, die zelf het opleidingsluikje over persoonlijke groei zal verzorgen. “Het is immers belangrijk om te weten waar je goed en minder goed in bent, omdat je dan ook weet hoe jij anderen kan aanvullen en hoe anderen jou kunnen aanvullen.”
Nyree Claes is evenwel realistisch. “Er zullen altijd collega’s zijn met wie je liever geen koffie wil gaan drinken”, zegt ze. “Is dat een voorwaarde om efficiënt te kunnen samenwerken? Nee. Maar eerder dan te denken: ‘Persoon of collega x irriteert mij, daar kan ik niet mee samenwerken’ is de boodschap veel meer om elkaars ‘anders zijn’ te aanvaarden en op zoek te gaan naar een manier om toch met elkaar te kunnen samenwerken, ondánks verschillen. Dat doe je onder meer door te focussen op elkaars positieve eigenschappen. En opnieuw, durf iemand – op een vriendelijke manier weliswaar -- erop aan te spreken als die persoon bv. haantjesgedrag vertoont. Zeg dan bijvoorbeeld: ‘Je doet het weer, hè!’ (lacht).”
Individuele coaching
Na afloop van de opleiding heeft elke deelnemer recht op een online coachingsessie van 45 minuten waarin een van de coaches dieper ingaat op persoonlijke groeipunten. Tot de deelnemers behoren doorgaans artsen met ervaring in leiderschap, en artsen die hier nog in kunnen groeien. “Leuk om te zien is hoe zij onderling ervaringen uitwisselen. Als meer artsen dit verbindend gedachtegoed met respect voor het anders zijn nastreven zal de medische wereld alleen maar mooier worden”, besluit Nyree Claes.
Dit artikel is verschenen in Artsenkrant van 15 september 2022 en verwijst naar de opleiding ‘Conflictbeheersing door persoonlijke groei’ (Het Busselhof, 7 oktober 2022).